Elektrik Çarpmalarında İlk Yardım
Elektrik enerjisi, son yıllarda yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte gittiğimiz, bulunduğumuz her yerde evde, işte, sokakta, çok yaygın kullanımıyla günlük yaşantımız içinde vazgeçilmez bir yer edinmiştir. Her ne kadar elektrik birçok alanda yaşantımızı kolaylaştırsa da gerekli önlemler alınmadığında ölümle sonuçlanabilen kaza ve yaralanmalara da sebep olabilmektedir.
Elektrik çarpması iş ortamında yetişkinlerde, ev ortamında ise özellikle 5 yaş altı çocuklarda daha sık görülmektedir. Ev kazalarında elektrik çarpmasına bağlı ölüm oranı %1 olarak belirtilmiştir.
SGK 2021 yılı iş kazaları istatistiklerine göre Türkiye’de elektrik ve elektronik işlerde çalışanlar kategorisinde 4066 iş kazası meydana geldiği, 11 kişinin de iş kazasına bağlı olarak hayatını kaybettiği görülmektedir. ABD’de ise yılda 5000 kişinin elektrik çarpması ile acil servise başvurduğu, yılda ortalama 1000 ölüm vakasının bildirildiği ve ölümlerin 2/3 ‘ünün 15-45 yaşları arasında olduğu istatistiklerde yer almaktadır.
Elektrik kullanımının oldukça yaygın olması, elektrik çarpması sonucu ilk yardım uygulaması gerektiren hayati bir durumla karşılaşma olasılığımızı arttırmaktadır.
Elektrik çarpması riskini en aza indirgeyebilmek için öncelikle elektrik ve sigorta tesisatlarının uluslararası standartlara uygun yapılmasının, tesisata mutlaka ihtiyaca uygun değerde kaçak akım sigortası koyulmasının sağlanması gerekir. Elektrik işleri yapılırken bu işe uygun alet ekipman kullanılmalı ve kıyafetler giyilmelidir. Ev ortamlarındaki prizlerde çocukların içine herhangi bir şey sokamayacağı güvenlik standartlarına uygun prizler kullanılmalıdır.
ELEKTRİKSEL AKIMIN ETKİLERİ
Elektrik çarpmasında en başta sinir dokusu olmak üzere sırasıyla kan damarları, kas, tendon, yağ tabakası ve kemik doku etkilenir. Bu etkinin düzeyi, elektrik akımının şiddeti, maruziyet süresi, vücut içerisinde izlediği yol ve çevre şartları gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
Elektrik çarpması sonucunda dokularda hasar ve ciddi yanıklar meydana gelebilir. Kazazedelerde bilinç bulanıklığı veya kaybı, nefes darlığı veya solunumun durması, kalp ritim bozuklukları veya kalp durması, üçüncü dereceye varabilen yanıklar, işitme veya görme duyularının kaybı, uyuşma hissi, his kaybı, kaslarda şiddetli kasılma vb. belirtiler görülebilir.
Elektrik çarpması vakalarında ilkyardım uygulamasına geçmeden önce ilkyardımcı kendi güvenliğini sağlamalıdır. Yaralıya dokunmadan önce mutlaka elektrik akımı kesilmeli, mümkünse elektrik kaynağı kapatılmalı, mümkün değilse elektrik akımını iletmeyen ahşap bazlı araçlardan yararlanarak kişi ile kaynak arasındaki temas kesilmelidir. Bu esnada elektrik akımını ileten ıslak veya metal gibi cisimler kullanılmamalıdır. Kazazedeye asla çıplak elle dokunulmamalıdır.
Güvenli ortam sağlandıktan sonra etkilenen kişinin bilinci, solunumu ve nabzı kontrol edilerek derhal 112 acil yardım hattı aranmalı ve sağlık profesyonelinin talimatlarına uyulmalıdır. Kontroller sırasında solunumun veya kalbin durduğuna kanaat getirildiyse, temel yaşam desteği basamakları uygulanmalıdır.
Elektrik çarpmalarında kazazedenin bilinci ve solunumu olsa dahi aynı zamanda travma vakası olduğu düşünülerek:
-
Fazla hareket ettirilmemeli,
-
Acil yardım ekibinin ulaşması beklenmeli,
-
Hasar gören yanık oluşmuş bölgenin üzeri temiz bir bezle örtülmelidir.
Elektrik akımına maruz kalan kişilerde ağır bir tablo gözlemlenmese bile iç organlarda hasar olabileceği, özellikle kalp ritim bozuklukları gelişebileceği göz önüne alınmalı ve basit elektrik çarpması vakalarında dahi kazazede en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna ulaştırılmalıdır.
